Lector Erna Hooghiemstra (WSD Zuid-Holland Zuid): ‘We ontwikkelen samen met ouderen een escaperoom’

Welke parel van jullie werkplaats wil jij in de etalage zetten?

‘We hebben allerlei projecten om zelfstandig wonende ouderen beter te ondersteunen. Die projecten hebben gemeen dat ze maximaal gebruik maken van de kennis en ervaring van ouderen zelf. De parel die ik heb uitgekozen, is daar een mooi voorbeeld van: we ontwikkelen samen met ouderen een escaperoom. Uit ons vooronderzoek bleek dat ouderen een overwegingskader nodig hebben om beter na te kunnen denken over alles wat op hen afkomt en hoe zij daar mee om kunnen gaan. De resultaten laten zien dat ouderen veel waarde hechten aan activiteiten die bijdragen aan zingeving en meedoen in de samenleving. Deze elementen helpen hen om zo lang mogelijk zichzelf te kunnen blijven, met behoud van waardigheid. De uitdaging was om een interventie te ontwikkelen die uitnodigt tot gesprek over mogelijke kwetsbaarheden, op een manier die zowel leuk is als samenwerking stimuleert. Puzzels en spellen uit een escaperoom vormen daarbij het middel om mensen te laten reflecteren op wat kwetsbaarheden met je leven kunnen doen. Het begrip escaperoom is overigens niet voor iedereen vanzelfsprekend – zeker niet voor ouderen. Daarom ontwikkelen we deze spelvormen altijd samen met hen, zodat de beleving aansluit op hun eigen uitdagingen. 

De conceptversie van de escaperoom gaat binnenkort de testfase in; het is een mobiele escaperoom waarmee we bij de mensen op bezoek kunnen, bijvoorbeeld bij ontmoetingsplekken waar we ook onderzoek doen. In de escaperoom wordt het geheugen getest met kinderversjes van vroeger, speel je een potje pingpong om de coördinatie te testen met een bril op die het zicht bemoeilijkt en maak je een complexe reis waarbij je zelf moet uitzoeken hoe je zo snel mogelijk op je bestemming komt. Elk spel eindigt met een combinatieopdracht waarmee je een kluis opent die toegang geeft tot de volgende uitdaging. 

Uit veel van onze projecten – waaronder deze escaperoom – blijkt dat gezamenlijk plezier beleven aan dergelijke activiteiten daadwerkelijk iets oplevert en deze ouderen een stap vooruithelpt. Plus: het levert kennis op voor ondersteuners. Bijvoorbeeld dat het niet gaat om zo vroeg mogelijk gezondheidsrisico’s op te pakken, maar veel meer over het ontdekken waar een oudere ondersteuning bij wil krijgen zodat het leven er meer toe doet. Dat betekent misschien wel minder zorginzet en budget voor meer groen in de flat. Wat mij tot nu toe opvalt, is dat verbinding met anderen en ontmoetingsplekken creëren voor deze doelgroep in alle vraagstukken van cruciaal belang blijkt, veel meer dan concrete hulp waar mensen individueel iets aan hebben. Ondersteuners benaderen deze groep vaak eerder als individu, maar wat ouderen vooral willen, is in een veilige netwerkomgeving ouder worden.’ 

Succesnummers in de etalage
De Werkplaatsen Sociaal Domein zijn broedplaatsen van nieuwe oplossingen in het sociaal domein. In een serie artikelen belichten we de komende tijd succesnummers van verschillende werkplaatsen. Dit doen we aan de hand van een vaste set vragen aan de lector die aan de werkplaats verbonden is. Je vindt alle succesnummers hier.

Waarom is dit maatschappelijk gezien een belangrijk project?

‘We ontwikkelen kennis over wat ouderen nodig hebben om prettig zelfstandig ouder te worden. We komen er bijvoorbeeld achter dat inzetten op verbindingen tussen buurtbewoners soms beter helpt dan een specifieke actie gericht op een kwetsbaarheid van een oudere. Samen optrekken van zorg- en welzijnspartners en het uitbreiden van samenwerkingspartners is dan een must. Zo werken we samen met organisaties waar bewoners toch al mee te maken hebben, zoals woningcorporaties. Dit project past in de lijn vroegsignalering en hebben we ingezet om professionals te helpen zo vroeg mogelijk te ontdekken of iemand ondersteuning nodig heeft. De conclusie is dus: het gaat niet per se om dat vroege stadium, maar om laagdrempelig verbinding creëren.’

Wat is er nodig om te zorgen dat het project doorwerking krijgt in de praktijk? 

‘Dit vraagt om een samenspel tussen formele organisaties die ondersteuning bieden en actieve burgers die ook met dergelijke zaken bezig zijn. We betrekken veel partijen bij onze projectgroep – woningcorporaties, zorg- en welzijnpartijen en een netwerkorganisatie van actieve burgers – om het idee van deze escaperoom maximaal te verspreiden.’

Ten slotte: welk project van je werkplaats wil je hier ook genoemd hebben?

‘We zijn bezig met dementievriendelijke wijken. De invalshoek is: er zijn veel reguliere vrijetijdsverenigingen waar ouderen gebruik van maken, maar dat wordt problematisch zodra ouderen in het eerste stadium van dementie terechtkomen. Terwijl zij er veel baat bij hebben als ze actief aan die verenigingen kunnen blijven deelnemen. In dit project zoeken deze clubs mee naar mogelijkheden om dat voor elkaar te krijgen. Ze hebben zelf nog te weinig kennis om hier iets mee te doen en dit project geeft hun de nodige handvaten.’

Tekst: Wilfred Hermans
Foto: Lot Verstegen