Langer zelfstandig thuis wonen in de Lang Leven Thuisflats en - buurten in Amsterdam

Onderzoek Hogeschool van Amsterdam en het Ben Sajet Centrum

Vanuit de Hogeschool van Amsterdam (Lectoraat Stedelijk Sociaal Werk & Ergotherapie Participatie en Omgeving) en het Ben Sajet Centrum voeren we een kwalitatief onderzoek uit naar de ontwikkelingen in vier van deze flats: Osdorperhof, de Flevoflats, Jeruzalem Staete en het Leo Polak. Het onderzoek richt zich op gemeenschapsopbouw in en rond de flats. Er wordt onderzocht of en op welke wijze gemeenschapsopbouw voorziet in sociale- dan wel hulpbehoeften van oudere bewoners. En hoe professionals in welzijn, wonen en zorg daaraan bijdragen. Daarnaast wordt er een leergemeenschap opgezet voor direct betrokkenen om samen te leren van het onderzoek en de landelijke ontwikkelingen rondom het thema langer thuis wonen. In de zomer van 2024 gaan we met het veldwerk in de vier flats van start. Het onderzoek loopt tot eind 2025.

Huwelijksmarkt Lang Leven Thuisflats en - buurten

De negen pilotlocaties zijn tot stand gekomen als onderdeel van een stedelijke beweging voor de ontwikkeling van Lang Leven Thuisflats, waar de Gemeente Amsterdam een trekkende rol in heeft.  Op 10 april werd door de gemeente in samenwerking met het Ben Sajetcentrum een tweede ‘huwelijksmarkt’ georganiseerd om nog meer locaties in de beweging naar thuisflats te betrekken. Tijdens die dag bleek weer dat het onderwerp sterkt leeft in de stad en aanhaakt bij een urgente maatschappelijke opgave. De maatschappelijke en politieke verwachtingen van de flats lijken hoog; tegelijkertijd bestaat er geen simpele blauwdruk voor de flats. Bewoners, professionals, beleidsmakers en onderzoekers gingen in workshops met elkaar het gesprek aan over uitdagingen en oplossingen rondom de ontwikkeling van de lang leven thuisflats. Ook vond er - zoals de gemeente het noemde - “match making” plaats: er werden contacten gelegd voor nieuwe partnerschappen.   

Inhoudelijke discussies tijdens de workshops

De belangrijkste les uit de inhoudelijke discussie was dat bewoners vanaf het begin betrokken moeten worden bij het traject. Bewoners kennen hun leefomgeving en behoeften het best. Ook bleek uit de workshops dat het bouwen aan een zorgzame gemeenschap in de praktijk nog weerbarstig blijkt. Een goede mix tussen publieke familiariteit en alledaagste attentheid is hierbij belangrijk. Daarnaast werd benoemd dat de verschillende domeinen zich moeten verdiepen in elkaars werelden. Leer elkaar echt kennen en weet ook waar je als organisatie kwetsbaar bent. Dan kun je elkaar wat gunnen en gaten dichtlopen. 

Een voorbeeld van een inhoudelijke kwestie is de nieuwe functie van de zogenaamde ‘thuiscoach.  Uit eerder onderzoek van het Ben Sajet Centrum, blijkt dat bij mensen die om diverse redenen afstand ervaren tot het bestaande aanbod, meerdere huisbezoeken nodig zijn om hulpvragen en behoeftes te achterhalen. Maar ook om het vertrouwen van iemand te winnen. Daarbij kan de inzet van een thuiscoach waardevol zijn. De thuiscoach is een nieuwe professionele rol in de context van (senioren) wooncomplexen. De thuiscoach werkt idealiter niet vanuit de betrokken woningcorporaties, zorg- en welzijnsorganisaties maar heeft tot doel een brug te slaan tussen deze organisaties en een laagdrempelig aanspreekpunt te zijn voor bewoners.

Volgens het onderzoek van het Ben Sajet Centrum is het belangrijk dat een thuiscoach de ruimte krijgt om flexibel en creatief te werk te gaan, vaak letterlijk naast iemand te gaan zitten en zonder protocol diens gehele situatie in kaart te brengen. De thuiscoach kan zo opzoek naar praktische, creatieve oplossingen, soms ook buiten de kaders van het reguliere professionele aanbod. De vraag die zich aandient, en die ook besproken werd op 10 april, is hoe deze nieuwe professionele rol zich verhoudt tot die van opbouwwerkers uit het welzijnsdomein.

Werkplaats Sociaal Domein Ouderen

Als onderdeel van het onderzoekstraject zullen we in het najaar een eerste bijeenkomt van de leergemeenschap organiseren waarin dit soort discussies kunnen worden voortgezet. Het onderzoek en de leergemeenschap zullen aansluiting zoeken bij relevante trajecten die elders lopen. Zo wordt op verschillende manieren de link gelegd met het programma ‘alledaagse attentheid’ vanuit het Ben Sajet Centrum. Ook staan we in nauw contact met andere Hogescholen, verspreid over het land, die aangesloten zijn bij de Werkplaatsen Sociaal Domein Ouderen. Maandelijks worden er vanuit dit gremium bijeenkomsten georganiseerd en er is een aparte werkgroep die zich bezighoudt met het thema ‘Gemeenschapsvorming’. Doel is leren van elkaar en het versterken van de onderzoeken. Tot slot proberen we aansluiting te vinden bij de verschillende ‘age friendly community labs’ vanuit Centre of Expertise Urban Vitality van de Hogeschool van Amsterdam.