Aankomen in Amsterdam: (hoe) vinden nieuwkomers de Amsterdamse sociale basis?
Jaarlijks komen veel nieuwkomers met verschillende achtergronden aan in Amsterdam. Hoe gaat het met hen na aankomst? Hebben zij hun plek gevonden? En krijgen ze de hulp die ze nodig hebben? Vanuit deze vragen heeft het lectoraat Stedelijk Sociaal Werk het afgelopen half jaar vanuit de Werkplaats Sociaal Domein Amsterdam en Omgeving onderzoek gedaan naar de ervaringen van nieuwkomers.
In de verkenningsfase van het onderzoek interviewden de onderzoekers verschillende nieuwkomers en professionals. Centrale vraag was: (Hoe) vinden verschillende groepen nieuwkomers hun weg naar voorzieningen in de Amsterdamse sociale basis? Daarbij werd gekeken naar nieuwkomers uit 5 verschillende groepen: Asielzoekers, statushouders, Oekraïense ontheemden, ongedocumenteerde mensen en Oost-Europese arbeidsmigranten.
3 W’s
De belangrijkste bevinding van het verkennende onderzoek was dat nieuwkomers uit alle groepen het lastig vinden om de weg naar de institutionele sociale basis te vinden. Dit zijn de collectieve plekken waar mensen samenkomen, zoals een buurthuis, en formele voorzieningen, zoals een welzijnsorganisatie. Het zijn plekken waar sociaal professionals werken. Dat nieuwkomers lastig de weg vinden naar deze plekken, lijkt op basis van de verkenning te komen door 3 factoren: de 3 W’s.
- Wantrouwen – naar (overheids)instanties, vaak op basis van negatieve ervaringen in het land van herkomst of gebrek aan kennis/overzicht van het Nederlandse systeem. Gevolg is dat veel in eigen kring wordt opgelost; in de persoonlijke en gemeenschappelijke sociale basis.
- Wegwijs zijn – weinig tot geen kennis van de ondersteuningsmogelijkheden in de sociale basis. Deels door onbekendheid met dit soort voorzieningen, maar voor sommige nieuwkomers ook door gebrek aan tijd en ruimte, omdat zij vooral bezig zijn met overleven.
- Waardigheid – veel nieuwkomers ervaren een gebrek aan waardigheid op verschillende momenten in het aankomsttraject. Dit is deels in relatie tot ‘het systeem’ en deels in relatie tot anderen in de samenleving.
Wantrouwen, (een gebrek aan) wegwijs zijn en (een gebrek aan) waardigheid spelen een belemmerende rol voor nieuwkomers in het gehele proces van aankomst en meedoen in de samenleving. De verkenning laat zien dat deze factoren ook van toepassing zijn op de sociale basis.
Boekje met ervaringsverhalen
De bevindingen van de verkenning zijn te lezen in het boekje ‘Aankomen in Amsterdam’. In deze publicatie lees je ervaringsverhalen van nieuwkomers gebaseerd op de interviews die de onderzoekers hielden. Drie ‘aankomstverhalen’ zijn weergegeven in visuele tijdlijnen. Daarop is goed te zien of nieuwkomers vooral ondersteuning vinden in eigen kring of bij formele voorzieningen. Ook is zichtbaar hoe de behoeften en ontvangen hulp veranderen in de tijd.
Dialoogbijeenkomst
Deze eerste fase van het onderzoek werd afgesloten met een dialoogbijeenkomst in buurtcentrum de Meevaart in Amsterdam Oost. De resultaten van de verkenning en de publicatie werden gepresenteerd. Daarna gingen de aanwezige professionals, beleidsmakers, vrijwilligers, actieve bewoners, onderzoekers en ervaringsdeskundigen in gesprek rondom een aantal stellingen en vragen. Uit die gesprekken kwamen weer nieuwe vragen en thema’s naar voren die een plek krijgen in het vervolg van het onderzoek.